Herenhuis, Stormstraat 9 te Brussel
Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 28.03.2019 houdende de bescherming als monument van het volledige herenhuis gelegen in de Stormstraat 9 te Brussel
Dit herenhuis is gelegen in het historisch hart van de Brusselse binnenstad en is een van de laatste getuigen van de oude bebouwing in de Stormstraat, een belangrijke as in de stedenbouwkundige historiek van de stad.
Om het belang van dit pand en de objectieve waarde van de verschillende gedeelten beter te kunnen inschatten, werd dit herenhuis van maart tot mei 2015 aan een bouwstudie onderworpen die op initiatief van de Directie Cultureel Erfgoed werd uitgevoerd door de vzw Recherches et prospections archéologiques. Dankzij die studie kon de datering van de verschillende volumes van het herenhuis worden bepaald: de drie hoofdgedeelten van het gebouw zijn opmerkelijke getuigen van de privéarchitectuur tijdens het ancien régime in Brussel, met een eerste bouwfase die teruggaat op de 14de en 15de eeuw en aanpassingen die op het einde van de 18de eeuw werden aangebracht.
De studie, alsook het onderzoek uitgevoerd in samenwerking met wijlen Xavier Duquesne, specialist inzake architect Dewez, heeft het mogelijk gemaakt om de hoge erfgoedwaarde van dit pand te specificeren.
Uitgaande van het plan Bruxella Nobilissima Brabantiae Civitas dat omstreeks 1695-1700 werd opgesteld door J. Laboureur en J. Vander Baren, stellen we vast dat de Stormstraat zich buiten de zone bevindt die in 1695 werd vernield tijdens het bombardement op het Brusselse stadscentrum onder leiding van maarschalk de Villeroy. Dit herenhuis, dat gespaard is gebleven van het bombardement en tot op heden bewaard is gebleven, is een van de weinige voorbeelden van Brusselse privéarchitectuur van voor 1700.
In de 18de eeuw onderging het gebouw enkele verbouwingswerken om het aan te passen aan de toenmalige smaak. Die aanpassingen behoren tot het laat-classicisme, met andere woorden tot de laatste fase van de Lodewijk XVI-stijl in Brussel die begon met de aanleg van het Martelaarsplein (1775) en zijn hoogtepunt beleefde met de realisatie van het Koningsplein (1775-1782).
De stilistische taal van de voorgevel van het herenhuis in de Stormstraat is kenmerkend voor de meest geslaagde realisaties van het neoclassicisme in Brussel. Ze kan met name in verband gebracht worden met de gevels van herenhuizen in de Hertogsstraat 9, 33 en 43 (Koningswijk), alle drie uit het laatste kwart van de 18de eeuw. Het belang van dit gebouw wordt nog versterkt door het feit dat de werkzaamheden in de 18de eeuw werden uitgevoerd door de architect Laurent-Benoît Dewez (1731-1812). Dewez staat erom bekend het neoclassicisme in de Oostenrijkse Nederlanden te hebben geïntroduceerd. Van 1766 tot 1780 was hij hofarchitect, een functie die zijn bekendheid in de aristocratische middens versterkte en het hem mogelijk maakte om tal van prestigieuze opdrachten uit te voeren. In Brussel was Dewez ook belast met de herinrichting en aanpassing van diverse herenhuizen, waaronder de voormalige woning van de baron van Gottignies aan de Eikstraat 8 – aanpassingswerken die we vandaag kennen aan de hand van iconografische bronnen. Net zoals de voormalige neoklassieke gevel van het huis Gottignies, heeft de gevel van het huis in de Stormstraat alle kenmerken van de stijl van Dewez. Bovendien is het signatuur van de architect op de gevel in de Stormstraat ook te herkennen in een van de decoratieve details die we terugvinden op diverse plannen die door dezelfde architect werden uitgetekend, met name voor zijn eigen woning in de Lakensestraat (nr. 73): de twee draagstenen die het balkon ondersteunen, hebben drie druppels waarvan de middelste iets groter is.
Binnenin is het plafond in stucwerk van de gelijkvloerse verdieping van het volume aan de kant van de Stormstraat gelijkaardig aan dat van het voormalige huis Gottignies, terwijl de gebeeldhouwde basis van de monumentale trap in Lodewijk XVI-stijl vergelijkbaar is met die van de abdij van Dielegem (L.-B. Dewez, ca. 1778). Met zijn opmerkelijke esthetiek en omvang bevestigt deze trap – een van de mooist bewaarde voorbeelden in Brussel – het burgerlijke karakter van het gebouw dat aan de gevel wordt getoond.
Achteraan het perceel draagt de gewelfde galerij van vijf rondbogen in blauwe steen het merkteken van de steenhouwer Arnould Wincqz ( ? -1667). Wincqz was een van de eerste belangrijke vertegenwoordigers van een familie van handelaars en steenhouwers die zich in de eerste helft van de 17de eeuw had gevestigd in de streek van Feluy en vooral bekend is omdat zij in de 18de eeuw aan de oorsprong lag van de winning en exploitatie van de blauwe steen van Zinnik. Dit is de eerste keer dat het merkteken van deze beeldhouwer, die rond het midden van de 17de eeuw actief was, werd gevonden op een monument in het Brussels gewest. Hoewel deze galerij behoort tot een typologie die relatief vaak voorkomt op de binnenplaatsen van gebouwen van enig belang in de voormalige Zuidelijke Nederlanden, zijn er maar enkele voorbeelden van bewaard gebleven in Brussel: het oude postpunt À la Couronne d’Espagne aan het Oud Korenhuisplein, het huis gelegen in de Ruisbroekstraat 35 en het herenhuis Clèves-Ravenstein waarvan de galerij veel lijkt op die in de Stormstraat.
